Tykocin 1425

ekjl

Pani Ewo! Jest Pani skarbnicą wiedzy o Tykocinie, o jego historii, tej dalekiej i tej najbliższej. Wspaniale, że dzieli się Pani tą wiedza z czytelnikami tego forum. Dziękuję za to serdecznie. Wszystkie Pani teksty zapisuję w specjalnie założonym folderze „O Tykocinie”. Jeśli Pani pozwoli to kiedyś poproszę o odpowiedzi na pytania związane z historią Tykocina, na które nie znajduję wyjaśnienia. Jeszcz raz bardzo dziękuję i proszę o jeszcze. Eugeniusz

AWAR

Bardzo dziękuję Panu Eugeniuszowi za życzliwe zaintersowanie moimi tekstami. Proszę z nich korzystać. Mam teraz wi.ęcej czasu do pisania i stopniowo będę zamieszczała różne informacje z historii Tykocina. Godna uwagi jest wzmianka o sprzedaży kościółka w Sokołach i organisty rodem z TYkocina. Postaram się więcej o nim czegoś dowiedzieć. Pozdrawiam serdecznie.

AWAR

c.d. o cmentarzu parafialnym w Tykocinie

W tym też czasie(czyli po 1717 r.) zdarzały się pochówki wewnątrz kościoła. Nie wiadomo jednak w którym miejscu. Jeżeli ten nowy drewniany kościół zbudowano na starych piwnicach kościoła spalonego, możemy domniemywać, że grzebano w nich zmarłych tykocinian. W księdze jednak nie ma o tym jeszcze mowy. Nie można wykluczyć, że pochówki urządzano bezpośrednio pod posadzką kościoła. Na początku 1718 r. dnia 3 stycznia pochowano w kościele dwoje dzieci z Tykocina. Jedno z nich było dzieckiem Józefa Bystrowskiego, drugie jakiegoś Pawła, którego nazwisko niestety wygryzły z księgi mole lub myszy. Pod koniec stycznia pochowano w kościele jeszcze dwoje dzieci tykocińskich mieszczan,: Piotra Sienkiewicza – 24 stycznia, i Cepkowej dnia następnego. Następne pochówki w kościele odnotowano dopiero w ostatnim kwartale tego roku. Dnia 28 października pochowano w kościele dziecko szlachcica Gusłowskiego. W ciągu trzech lat od 1720 do końca 1722 r. pochowano w kościele 12 osób. Zaszczytu tego dostąpili zarówno szlachta jak i mieszczanie. Byli to jednak ludzie pochodzący z rodzin mających jakąś szanowaną pozycję w środowisku Dnia 18 lipca 1720 r. zmarła w wieku 26 lat Marianna Motylewska, żona Andrzeja Motylewskiego. Jej teść Marcin Matylewski w 1701 r. mieszkał przy ulicy Choroskiej (dzisiejszej 11 Listopada). Był właścicielem dwóch posesji po obu stronach ulicy, łącznie o powierzchni trzech placów budowlanych. A także placu i domu oraz półtora placu przy ulicy Kobylińskiej. Jako gospodarz miał 2 półwłóczki pola i 2 woły. Należał do elity miejskiej. W latach 1711 – 1717 zasiadał w urzędzie miasta jako gmiński czyli reprezentant interesów mieszczan. Marianna została pochowana w kościele.
Od końca 1721 r. zaznacza się w księdze dokładniej miejsce pochówku na cmentarzu: z prawej i lewej strony kościoła oraz od wschodu.
Z kwietnia 1723 r. pochodzą informacje o chowaniu zmarłych przed wejściem głównym do kościoła czyli przed podwojami (po łacinie ante valvas). Dnia 2 kwietnia tego został pochowany przed podwojami kościoła parafialnego cnotliwy starzec Stanisław Klepacki, pensjonariusz szpitala dla ubogich czyli przytułku. Dożył on sędziwego, jak na owe czasy, wieku 80 lat. Musiał cieszyć się szacunkiem w społeczeństwie Tykocina i całej parafii, ponieważ informacja o jego śmierci wpisana została do księgi pięknym kaligraficznym pismem, dużymi literami i z użyciem zwrotów, świadczących o znaczącej pozycji społecznej zmarłego.
Dzień 25 sierpnia 1721 przeszedł do historii parafii tykocińskiej jako dzień śmierci proboszcza księdza Wojciecha Łapińskiego, budowniczego tego drewnianego kościoła. Ksiądz został pochowany w swoim kościele. Jego następca ksiądz Antoni Porębny kontynuował prace budowlane i remontowe kościoła i cmentarza. Jemu to przypadło w udziale uczestniczenie w dziele budowy nowego wspaniałej murowanej świątyni, istniejącej w Tykocinie do dziś.
Cdn.

rosa

AWAR

Droga Roso, dziękuję za komentarz i cenne spostrzeżenie. Rzeczywiście, w czasie remontu posadzki kościoła pokazały się ludzkie kości. Jednak nie należy ich łączyć z faktem, że kościoł ten posadowino na cmentarzu. Ten nowy kościoł Branicki zbudował "na placach miejskich", gdzie nie było cmentarza. Kości pod posadzką to szczątki osób, które chowano w nowym kościele w latach 40-tych i 50-tych XVIII w. Taki był to zwyczaj. O tym i kto tam jest pochowany napiszę w dalszych odcinkach. Pozdrawiam.

rosa

Pani Ewo proszę mi wybaczyć. Z właściwą dla wszystkich laików nonszalancją wyciągnęłam pochopne wnioski. Dobrze, że pani tu jest i na bieżąco prostuje kręte ścieżki myślowe. Smile

Kodek napisz coś więcej o tych podziemiach. Ja słyszałam tylko o krypcie pod główną nawą. Shocked

AWAR

Powracamy do historii tykocińskich cmentarzy. Zbliża się czas zaduszkowy, który skłania przecież do takich refleksji i odwiedzania miejsc wiecznego spoczynku. W ubiegłym roku (patrz wyżej) zakończyłam pisanie historii cmentarza przykościelnego w Tykocinie (tego przy starym jeszcze kościele, a więc na dzisiejszej ulicy Poświętnej), na dacie śmierci i pogrzebu księdza proboszcza Łapińskiego, budowniczego drewnianego kościoła.Oto dalszy ciąg:
Nowy proboszcz ksiądz kanonik Antoni Porembny rozpoczął swoje długoletnie pasterzowanie w tykocińskiej parafii od prac remontowo budowlanych przy kościele i na przykościelnym cmentarzu. Przed końcem 1722 r. ustawił na cmentarzu murowany krzyż, przy którym dnia 28 stycznia 1723 r. pochowano mieszkańca wsi Łopuchowo Łukasza Wiligaha. Jednocześnie zaczęto budowę murowanych podziemi (katakumb) pod drewnianym kościołem. Nie wykluczone, że ksiądz proboszcz tylko remontował stare podziemia, pozostałe po poprzednich zniszczonych kościołach. Murowane podziemia pod kościołem były bardzo potrzebne, jako miejsce składania ciał zmarłych ludzi szczególnie zasłużonych lub pochodzących z wyższych warstw społecznych. Już 27 lutego 1728 r. pochowano w piwnicy parafialnego kościoła Władysława Gordyńskiego dowódcę wojsk i marszałka konfederacji wojskowej z Ziemi Wschowskiej. Jednocześnie w latach 20-tych XVIII w. chowano zmarłych wewnątrz kościoła parafialnego. I tak dnia 8 marca 1725 r. pochowano obywatela Tykocina Marcina Miastkowskiego w kościele przed ołtarzem Chrystusa Pana przywiązanego do słupa. Miastkowski był właścicielem domu z placem przy Rynku Nowego Miasta (dzisiaj w tym miejscu jest ulica Ogrodowa i Zacerkiewna oraz budynek Poczty przy ul. 11 Listopada). Dom Marcina Miastkowskiego stał przy dzisiejszej ulicy Ogrodowej, gdzieś niedaleko skrzyżowania z 11 Listopada. Trzy lata później, 29 czerwca 1728 r. także przed tym ołtarzem w kościele spoczęły zwłoki włościanina Wojciecha Polaka ze Złotorii. Natomiast przed ołtarzem Matki Bożej, po przeciwnej stronie, między ławkami dnia 27 stycznia 1727 r. został pochowany szlachetny Kazimierz Bielecki pensjonariusz szpitala żołnierskiego (alumnatu). cdn.

Marcin Kwiatkowski · Dołączył: 23 Gru 2005 Posty: 217 Przeczytał: 0 tematów

Ciekawe, dobra robota.

AWAR

Dziękuję za słowa uznania. Ciąg dalszy w poniedziałek 3 listopada. Pozdrawiam.

AWAR

W październiku 1730 r. cmentarz parafialny wzbogacił się o jeszcze jedną budowlę. Było to ossarium czyli kostnica, niewielki zapewne domek służący do składania ekshumowanych kości. Musimy bowiem pamiętać ( a była już o tym mowa w poprzednich odcinkach), że nasz parafialny cmentarz usytuowany w środku miasta przy kościele, zajmował bardzo niewielki, ograniczony obszar. Zmarli po prostu nie mieścili się. Przez całe wielki składano w ziemi pokolenia naszych pradziadków z miasta Tykocina i okolicznych wiosek. Niestety, stare kości musiały z czasem „zrobić miejsce” nowym pochówkom. Zatem, aby nie poniewierały się po cmentarzu, składano je w zbudowanej specjalnie kostnicy. Nota bene, na cmentarzach żydowskich radzono sobie w ten sposób, że usypywano na starych grobach warstwę ziemi, podnoszono stare macewy i chowano zmarłych „piętrowo”. I tak przy naszym ossarium czyli kostnicy po stronie lewej w 1730 r. pochowano Dorotę Dybkową z Poświątnego w Tykocinie zmarłą 27 października w wieku 70 lat. Kilka dni później 5 listopada także przed kostnicą po lewej stronie w dużym grobie (tak wtedy chowano) pogrzebano razem 3 osoby: z Tykocina: Jadwigę Kutyłowszczankę lat 60 i dwoje dzieci: Jakuba piętnastotygodniowego synka Katarzyny Januszkiewiczowej oraz dwuletniego Stanisława syna Mikołaja Winnickiego. Prawdopodobnie Katarzyna Januszkiewiczowa była synową Jakubowej Januszkiewiczowej, która w 1701 r. miała dom przy ulicy Kaczorowskiej. Natomiast dnia 24 lipca 1734 r. pochowano pod kostnicą Mateusza Chmielewskiego, ubogiego z Tykocina, który utonął w Narwi.
Po 1735 r. pojawia się cmentarzu nowy akcent widokowy w postaci kolumny z figurą Pana Jezusa. Cdn.

AWAR

Wystawienie kolumny z figurą Pana Jezusa dokonało się zapewne z inicjatywy samego Jana Klemensa Branickiego, który po wielu utrapieniach związanych z politycznymi zawirowaniami w Rzeczypospolitej jakie miały miejsce po śmierci króla Augusta II Mocnego (1 II 1733 r.), powrócił do swoich dóbr i nawet 9. XI. 1935 r. otrzymał stanowisko hetmana polnego koronnego. Przedtem bowiem więzili go w Jarosławiu i Kamieńcu stronnicy króla Stanisława Leszczyńskiego. Pod nieobecność dziedzica w lipcu 1734 r. tzw. kupy swawolne szlachty z województwa płockiego dwukrotnie najechały dobra Branickiego w Tykocinie i Białymstoku. Ucierpiała wtedy znaczna część Tykocina z synagogą, żydowskimi kramami i domami, alumnatem i zamkiem oraz zagrodami chrześcijańskich mieszczan i okolicznymi folwarkami. Po tym fakcie Jan Klemens Branicki przystąpił do przebudowy miasta. Na samym początku uporządkował przykościelny plac i ozdobił go murowaną kolumną z figurą Chrystusa, ustawioną zapewne frontem do kościoła. Nie wiemy jak wyglądała figura. Mogła to być polichromowana rzeźba drewniana, nie wykluczone też, że była wykonana z kamienia. W tym czasie w Polsce ustawiano często kolumny na których umieszczano figury Pana Jezusa lub Najświętszej Maryi Panny. Spotyka się także figury Pana Jezusa przykutego do słupa (jak na obrazie w tykocińskim kościele). Z opisów w Księdze Zmarłych dowiadujemy się tylko, że kolumna zbudowana była z surowej nie otynkowanej cegły. Przy kolumnie zaczęto chować zmarłych od czerwca 1736 r. Jako pierwsza spoczęła tam Zofi Malinowska ze wsi Szafranki, która zmarła 5 czerwca w wieku 22 lat. 19 listopada tego roku pochowano przy kolumnie tykocińskiego mieszczanina, ojca rodziny Pawła Krymskiego, zmarłego w wieku 54 lat.